Gelezen in de Volkskrant:
Gewoon een ommetje tijdens je thuiswerkdag of een flinke tocht naar onbekend gebied: wandelen heeft aan populariteit gewonnen tijdens de coronacrisis. Waarom is het maken van een wandeling zo fijn? We verzamelden de mooiste stukken over kuieren door de natuur.
De charme van wandelen
Het tempo van de lopende mens is nog altijd de ideale snelheid om zowel te reizen als te observeren en te denken, schrijft Caspar Janssen. Hij citeert Rebecca Solnit in Wanderlust: ‘Wandelen is idealiter een staat waarin geest, lichaam en wereld zich op één lijn bevinden. Elke wandeling een tochtje dat ontspannen genoeg is om zowel de vergezichten waar te nemen als erover na te denken, om het nieuwe en het oude op te nemen.’
Zo dachten grote denkers als Jean-Jacques Rousseau er ook over, blijkt uit een beschrijving van hem in Bekentenissen (1781-1788): ‘Ik kan alleen mediteren wanneer ik loop. Hou ik daarmee op dan hou ik op met denken, mijn geest werkt alleen samen met mijn benen.’
Lopen is de beste methode om grip te krijgen op de omgeving, schreef Janssen aan het begin van zijn voettocht door Nederland, waarvan hij in de Volkskrant gedurende anderhalf jaar verslag deed. ‘Je loopt, dat is het enige wat je doet, en daardoor word je een levende ontvanger voor alles wat je tegenkomt, alle zintuigen staan op scherp.’
WANDELEN OF HIKEN?
Je moet wandelen niet opeens hiken gaan noemen, schrijft Aaf Brandt Corstius in haar column. ‘Wandelen is: met nordic-walkingstokken, bruine hoge schoenen, ANWB-paddestoelen, koffie in de thermos, vogels spotten en daadwerkelijk vogels kunnen herkennen. Wandelen is bejaard. Hiken is: in een heel kort broekje, door de heuvels boven de Hollywoodletters, superbruin worden op een natuurlijke manier, bijzondere natuurfenomenen zien en daar goed gelukte selfies bij maken, en dit alles tijdens een yogaretreat of wereldreis.’
Waarom in je uppie wandelen fijn is
Misschien wandel je het liefst samen met een vriend, zodat je ondertussen kunt bijkletsen. Janssen denkt daar anders over. ‘Eenzaamheid, alleenheid, het kan een extra dimensie geven. Verdieping zelfs, al zit je daar niet altijd op te wachten en zijn grote woorden natuurlijk altijd verdacht.’
Als groot voordeel noemt Janssen het feit dat er geen een schaamte is voor je onwetendheid. ‘Hoe vaak ik niet minutenlang naar een vogeltje heb getuurd om er uiteindelijk achter te komen dat het ‘gewoon’ een vink was. Het overkomt me nu weer, inmiddels in het bos. Ik zie twee boomklevers op de stam van een dode beuk, ik herken ze meteen, voor boomklevers draai ik mijn hand niet meer om. Maar even verderop hoor ik weer een bijzonder vogeltje. Mooie fluiter, maar wat is het ook alweer? Een beetje tegen het licht in ontwaar ik het exemplaar, niet helemaal duidelijk, ergens bovenin een boom. Oranje borstje, zwarte oogstreep, prachtig, bijzonder beestje. Maar wat zou het zijn? Pas veel later, ik ben al peinzend doorgelopen, weet ik het teleurstellende antwoord: ook een boomklever natuurlijk.’
Het creatieve brein áchter die fijne wandelroutes
De mooie wandelroutes die u in boekjes vindt, die worden bedacht door iemand. Door mensen als Rob Wolfs en Rutger Burgers. Ze zijn wandelroutemakers en verantwoordelijk voor het ‘ontwerp’ van zeker zevenhonderd wandelroutes in Nederland.
Je zou het niet zeggen, maar het ontwikkelen van een gemarkeerde route kan jaren duren. Wolfs: ‘Vergaderen, onderhandelen, telefoneren, masseren, net zo lang tot je een acceptabele route hebt.’ Burgers: ‘Je hebt te maken met de wensen van opdrachtgevers, die vaak een bepaald thema en een lengte in gedachten hebben. En met terreineigenaren. Landgoedeigenaren, natuurorganisaties, waterschappen, boeren, omdat de route over hun land gaat, en er ook paaltjes moeten komen, of markeringen. Maar ook met gemeenten en provincies. Als wij een oversteekpunt willen markeren bij een provinciale weg, dan moeten we daar toestemming voor hebben.’
Mensen en organisaties overhalen om mooie paadjes open te stellen vergt tijd. ‘Eerst gaan dan de hakken in het zand, maar uiteindelijk wordt het pad toch opengesteld’, vertelt Wolfs. ‘En naarmate zo’n route concreter en bekender wordt, is het ook makkelijker om nog meer paden opengesteld te krijgen. Wij zijn dan het keffertje. Volharden in het opkomen voor de belangen van de wandelaar.’
Top drie tochten van wandelroutemaker Rob Wolfs:
1. Gelderland, Veluwe, eigen route: Trage Tocht Planken Wambuis, 14 km
‘Een pareltje, deze wandeling op de Veluwe met zandpadgarantie. Naald- en loofbos, heidevelden, grasvlaktes en majestueuze beukenlanen zijn de ingrediënten van deze tocht tussen Planken Wambuis, Oud Reemst en de Mossel.’
1. Gelderland, Veluwe, eigen route: Trage Tocht Planken Wambuis, 14 km
‘Een pareltje, deze wandeling op de Veluwe met zandpadgarantie. Naald- en loofbos, heidevelden, grasvlaktes en majestueuze beukenlanen zijn de ingrediënten van deze tocht tussen Planken Wambuis, Oud Reemst en de Mossel.’
2. Gelderland, Achterhoek, Winterswijk: 'T Schaddenpad, 11 km
‘Een mooie afwisseling van slingerpaden door verruigde graslanden langs de bosranden, bospaadjes langs het veen met zicht op het natte moerasbos en aan het eind een fraaie slinger over knuppelpaden dwars door het veengebied. Liefhebbers van natuur en onverharde paden komen hier volledig aan hun trekken.’
‘Een mooie afwisseling van slingerpaden door verruigde graslanden langs de bosranden, bospaadjes langs het veen met zicht op het natte moerasbos en aan het eind een fraaie slinger over knuppelpaden dwars door het veengebied. Liefhebbers van natuur en onverharde paden komen hier volledig aan hun trekken.’
3. Overijssel, Reestdal, De wijk: route op basis van knooppuntennetwerk, 8 km
‘De Wijk is uitgangspunt voor een fraaie, grotendeels onverharde wandeling over bomenlanen, landgoederen, langs statige huizen en door het Reestdal. Met misschien wel een van de mooiste stukjes pal langs de kronkelende rivier.’
‘De Wijk is uitgangspunt voor een fraaie, grotendeels onverharde wandeling over bomenlanen, landgoederen, langs statige huizen en door het Reestdal. Met misschien wel een van de mooiste stukjes pal langs de kronkelende rivier.’
Extra winst: wandelen houdt het brein gezond
Wandelen bevordert je welzijn en houdt je hersenen jong, bepleit de Ierse breinonderzoeker Shane O’Mara in zijn boek Te voet. Wat er gebeurt, aldus O’Mara, is dat zodra een mens overeind komt en gaat lopen, ook het brein overeind schiet. Verspreid over het hele brein worden gebieden actief: het gehoor, gezichtsvermogen en de reactiesnelheid verbeteren, je doet een beroep op je evenwichtsgevoel en op de coördinatie van je motoriek, je moet anticiperen op de bewegingen van anderen om je heen, de in je brein gevormde cognitieve kaarten van de omgeving worden geactiveerd en bijgewerkt en het geheugen helpt ons naar onze bestemming. En in een actief brein vormen hersencellen gemakkelijker nieuwe verbindingen, wat goed is voor het nemen van beslissingen, het oplossen van problemen en voor je creativiteit.
Top drie tochten van wandelroutemaker Rutger Burgers
1. Archemerberg -Bergwandeling Eerde, startpunt kasteel, 11 km
‘Deze bergwandeling opent een reeks van dertien routes in het boekje De mooiste bergwandelingen van Nederland. Ik heb dit wandelboekje in 2006 gemaakt. Thuis staan boeken als Die schönste Gipfeltoure der Schweiz op de plank. Als routemaker denk je dan: dat kunnen wij ook. Op de top van de Archemerberg ervaar je het echte Gipfelglück.’
‘Deze bergwandeling opent een reeks van dertien routes in het boekje De mooiste bergwandelingen van Nederland. Ik heb dit wandelboekje in 2006 gemaakt. Thuis staan boeken als Die schönste Gipfeltoure der Schweiz op de plank. Als routemaker denk je dan: dat kunnen wij ook. Op de top van de Archemerberg ervaar je het echte Gipfelglück.’
2. Wandelen buiten de binnenstad van Amsterdam, 228 km over 14 wandelingen
‘Geweldige tocht die steeds weer Amsterdam in- en uitgaat. De route is opgeknipt in veertien dagwandelingen, samen een soort spaghetti, en staat bol van de hoogtepunten. Met deze bizarre tocht leer je Amsterdam pas echt kennen. Ultieme afwisseling van kleurrijk stedelijk landschap. Maar ook door stadsparken en recreatiebosjes, die als groene gangen de stad dooraderen.’Zie: Gids door Alex Buis, Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig, € 16,95
‘Geweldige tocht die steeds weer Amsterdam in- en uitgaat. De route is opgeknipt in veertien dagwandelingen, samen een soort spaghetti, en staat bol van de hoogtepunten. Met deze bizarre tocht leer je Amsterdam pas echt kennen. Ultieme afwisseling van kleurrijk stedelijk landschap. Maar ook door stadsparken en recreatiebosjes, die als groene gangen de stad dooraderen.’Zie: Gids door Alex Buis, Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig, € 16,95
3. Grote rivierenpad Nijmegen -Kleve, startpunt station Nijmegen, 37 km
‘In 2012 ben ik samen met mijn vrouw begonnen aan de Europese Wandelroute E8 richting Istanbul. We hebben nu bijna heel Duitsland doorkruist. En juist het weekend over de flanken van de Nijmeegse stuwwal koester ik als een van de mooiste etappes. Op en neer in het hellingbos, fraaie uitzichten, veel onverharde paden en niet te vergeten de Romeinse geschiedenis die voor het oprapen ligt.’
‘In 2012 ben ik samen met mijn vrouw begonnen aan de Europese Wandelroute E8 richting Istanbul. We hebben nu bijna heel Duitsland doorkruist. En juist het weekend over de flanken van de Nijmeegse stuwwal koester ik als een van de mooiste etappes. Op en neer in het hellingbos, fraaie uitzichten, veel onverharde paden en niet te vergeten de Romeinse geschiedenis die voor het oprapen ligt.’
Stof tot nadenken tijdens het wandelen: welk landschap kiezen we?
Wie wandelt, kijkt kritisch naar het landschap. Hoe ligt Nederland erbij? Schoonheid is vaak geen argument bij de invulling van het Nederlandse landschap. Dat is vreemd, zo schrijft Caspar Janssen in dit essay over de natuur, want wie kiest er nu bewust voor om te leven in een lelijk land? Wie verkiest een leeg weiland met één grassoort dat erbij ligt als een biljartlaken boven een bloemrijk grasland met koeien, grutto’s en kieviten?
Tijdens zijn tochten ziet Janssen kleine lichtpuntjes - agrarisch cultuurland met volop natuur: op de Overijsselse landgoederen Twickel en Lankheet en het Gelderse landgoed Sieverdink, op de percelen van vleesveehouder Rens Kolff bij Uppel in West-Brabant.
‘Al deze boeren vormen nog altijd een kleine minderheid. De hoofdstroom gaat – gestuurd door de wereldmarkt en de Europese subsidies – onveranderd de andere kant op. Richting schaalvergroting, minder boeren, meer productie, monoculturen, lagere prijzen. En richting een lelijker landschap met nauwelijks nog natuur. Dat speelt zich af op 60 procent van ons grondgebied. Dat is het land dat het beeld bepaalt van Nederland. Of, zoals Siemen Dijkstra, beeldend kunstenaar uit Dwingeloo zei: ‘Mensen maken zich druk over het verdwijnen van Zwarte Piet, maar ons landschap zegt pas echt iets over onze identiteit.’
Goed leesboek over wandelen: Het Zoutpad
Dat wandelen louterend kan zijn, leert het waargebeurde boek Het Zoutpad, dat vier sterren kreeg in de Volkskrant. Raynor Winn beschrijft hoe haar man en zij van de ene op de andere dag hun huis en hun geld verliezen, en wordt bij haar man Moth een ongeneeslijke progressieve ziekte geconstateerd, waardoor hij zowel fysiek als geestelijk aftakelt. Uit wanhoop en als vlucht vooruit besluiten ze, als daklozen, om het South West Coast Path langs de kust van Zuid-Engeland te gaan lopen, meer dan 1000 kilometer, klimmen en dalen. Twee mensen van middelbare leeftijd, hij al fysiek verzwakt; het doodvonnis loopt mee. Bijna zonder geld op pad, kamperen ze illegaal in het wild. Zo strompel je voor je het weet mee met het dakloze echtpaar, je ruikt het zout en het zweet, hongert en dorst, voelt de wanhoop, vervloekt de meeuw die hun eten steelt, de kou en de regen, proeft de noedels, de karamelrepen en de bramen, en hoopt na iedere etappe weer dat ze een plekje vinden voor hun tent. Intussen ontstaat er een beeld van het landschap, de natuur, de klippen en de ruige of juist uitnodigende zee, want het echtpaar heeft weet van natuur.
Dat wandelen louterend kan zijn, leert het waargebeurde boek Het Zoutpad, dat vier sterren kreeg in de Volkskrant. Raynor Winn beschrijft hoe haar man en zij van de ene op de andere dag hun huis en hun geld verliezen, en wordt bij haar man Moth een ongeneeslijke progressieve ziekte geconstateerd, waardoor hij zowel fysiek als geestelijk aftakelt. Uit wanhoop en als vlucht vooruit besluiten ze, als daklozen, om het South West Coast Path langs de kust van Zuid-Engeland te gaan lopen, meer dan 1000 kilometer, klimmen en dalen. Twee mensen van middelbare leeftijd, hij al fysiek verzwakt; het doodvonnis loopt mee. Bijna zonder geld op pad, kamperen ze illegaal in het wild. Zo strompel je voor je het weet mee met het dakloze echtpaar, je ruikt het zout en het zweet, hongert en dorst, voelt de wanhoop, vervloekt de meeuw die hun eten steelt, de kou en de regen, proeft de noedels, de karamelrepen en de bramen, en hoopt na iedere etappe weer dat ze een plekje vinden voor hun tent. Intussen ontstaat er een beeld van het landschap, de natuur, de klippen en de ruige of juist uitnodigende zee, want het echtpaar heeft weet van natuur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten