Een route maken Ruim tien miljoen wandelaars gaan er jaarlijks op pad. Wandelingen uitzetten is in het overvolle Nederland een zaak voor professionele routemakers.
Iedereen die een beetje oplet, en kijkt naar boomstammen langs de weg, lantaarnpalen, hekken, grote stenen of hoekjes van muren ziet ze: wit-rode markeringen. Ze geven langeafstands-wandelpaden aan, de oudste wandelpaden van Nederland. Er zijn ook geel-rode markeringen, die streekpaden aangeven. Samen vormen ze het nationale netwerk van wandelpaden. Als je onderweg bent merk je er weinig van, maar het wemelt van de wandelroutes.
Wandelingen uitzetten is in het overvolle Nederland met zijn talloze barrières een ingewikkelde bezigheid. Professionele routemakers gaan op stap aan de hand van kaarten, bestuderen bestaande wandelingen in het veld, verbinden paden met elkaar en zoeken naar stilte en variatie langs de route.
„In Nederland wandelen zo’n tien miljoen mensen af en toe in de natuur”, vertelt Harold Zijderveld, werkzaam bij Wandelnet. „Een miljoen van hen wandelt regelmatig een langere tocht van 15 kilometer of meer. Van die mensen volgt weer een deel een gemarkeerde route.” Stichting Wandelnet behartigt de belangen van wandelaars in Nederland en overlegt met overheden en landschapsbeheerders. Wandelnet ontwikkelt en beheert de ongeveer 10.000 kilometer aan langeafstands- en streekpaden. Zijderveld is coördinator van 900 vrijwilligers die de routes controleren. Op de site van Wandelnet kunnen wandelaars melding doen over bijvoorbeeld blokkades in een route.
„Een wandelaar heeft vier pijlers tot zijn beschikking om de route te lopen”, zegt Zijderveld. „De routelijn op de kaart, en een routebeschrijving in beide richtingen. Vervolgens zijn er de markeringen in het veld en tot slot het routebestand op de mobiele telefoon.”
We lopen met Zijderveld vanaf de kantoorvilla van Wandelnet aan de Berkenweg in Amersfoort door lommerrijke buitenwijken, langs lanen, de naaldbossen in bij de Korte en Lange Duinen, langs open zandverstuivingen naar station Soest-Zuid.
Door aantrekkelijk landschap
Het is een verrassend stille en gevarieerde route in het hart van Nederland. Een deel loopt langs twee langeafstandswandelpaden (LAW’s genoemd): het Trekvogelpad en het Marskramerpad. „Een officiële LAW moet voldoen aan een aantal kwaliteitseisen”, aldus Zijderveld. „Wie er een volgt, weet zeker dat de wandeling voor een groot deel langs onverharde paden loopt en door aantrekkelijk landschap.”
Wandelaars waarderen dat: het Romeinse Limespad, een LAW langs de noordelijke grens van het Romeinse Rijk in Nederland, is uitgeroepen tot Wandelroute van het Jaar 2019. De jury prees de uitstekende bewegwijzering en de stille wegen van dit pad. Dicht bij de natuur staan is voor veel mensen de reden te gaan wandelen, naast dat wandelen gezond is, een sociale component heeft en mensen de schoonheid van het land doet ontdekken.
Er zijn wandelaars die willen verdwalen en geven er de voorkeur aan op de bonnefooi te gaan
De wit-rode markering komt oorspronkelijk uit Frankrijk en geeft de Grandes Randonnées aan, Grote Routepaden. Zijderveld noemt de kleurmarkeringen „bescheiden, in tegenstelling tot landen als Duitsland en Zwitserland waar op bomen getimmerde pijlen en richtingborden de wandelaar sturen”.
Bij het uitzetten van wandelingen gebruiken makers de meest actuele kadastrale informatie. Paden en wandelwegen moeten bij voorkeur onverhard zijn en veilig, dus liever niet langs autowegen, via ruiterpaden of zelfs fietspaden gaan. Een aandachtspunt vormen de 127 onbewaakte spoorwegovergangen. De goedkoopste oplossing is om die op te heffen, maar dan verdwijnt het voetpad ook en moeten wandelaars omlopen. Het gevaar is dat er ‘verhokking’ ontstaat: wandelgebieden die op zichzelf komen te staan, zodat je niet makkelijk van het ene naar het andere gebied kunt gaan.
Toegankelijkheid vergroten
‘Groenwandelingen’ zijn geliefd, maar ook tochten door cultuurlandschap, over historische kerkenpaden en klompenpaden, langs laarzenpaden. De routemakers van Wandelnet overleggen met boeren en landgoedeigenaren om de toegankelijkheid van bepaalde gebieden te vergroten en wandelpaden op elkaar te laten aansluiten. Wandelnet hanteert veertien criteria om de kwaliteit van een LAW-route of een Streekpad te garanderen. Daaronder vallen de exclusiviteit voor wandelaars, de afwisseling en aantrekkelijkheid van het landschap, horeca en aansluiting op openbaar vervoer.
Wandelnet geeft ook handzame gidsen uit waarin de routes gedetailleerd staan beschreven, verrijkt met historische achtergronden, wetenswaardigheden en een kenschets van de landschappen. Volgens Zijderveld is daar, ondanks de digitale wereld, nog steeds vraag naar. Wandelnet zet in opdracht van de NS wandelroutes uit van station naar station, de populaire NS-wandelingen.
Die zijn ook te vinden op de Wandelzoekpagina. Stefan Horn van die site merkt dat er groeiende behoefte is aan digitale wandelproducten. Wandelaars gebruiken de site voor het zoeken naar wandelingen, als een soort Google. Je kunt kiezen uit meer dan vijfduizend wandelingen, in heel Nederland. Lange of kortere wandelingen, natuur- en stadswandelingen, kinder- en familiewandelingen. Je kunt ze uitprinten of lopen via de smartphone. Leden van de Wandelzoekpagina kozen de Wijnwandeling Groesbeek als de mooiste wandeling van 2019. Het pad loopt tussen wijnranken van de zes wijngaarden die in en rond Groesbeek liggen.
Horn werkt vanuit zijn kantoor in Haarlem. We maken een tocht door Middenduin in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Hij zorgt ervoor dat een netwerk van ervaren routemakers wandelingen uitzet en publiceert. „Ik zag al snel de mogelijkheden die internet de wandelaar te bieden heeft”, zegt hij terwijl we het gevarieerde duinpad volgen langs vliegdennen. „Ik begon twintig jaar geleden met het opzetten van een zoekmogelijkheid voor wandelaars en het digitaliseren van wandelingen.” In 2004 is hij begonnen met de routes online te zetten.
De werkwijze van Horn is bottom-up: mensen kunnen zelf wandelingen aanmelden en publiceren op de site, reageren op wandelingen, veranderingen in het veld doorgeven en wandelingen corrigeren. Een groep van zo’n tienduizend mensen doet dat. Zo ontstaat een wisselwerking tussen wandelaars, „als een soort community”.
Reusachtige zandverstuiving
Steeds meer jongeren gaan aan de wandel, aldus Horn, „maar zij doen dat anders: ze zijn minder natuurgebonden en lopen graag korter, ook door binnensteden zodat ze het wandelen combineren met hotspots als hippe horeca en spannende musea”.
Gemarkeerde wandelingen, die ook de ‘paaltjeswandelingen’ heten, hadden ooit een stoffig imago: je volgde de blauwe, rode, gele of groene route. Er zijn wandelaars die nooit zo’n bewegwijzerde tocht maken, zij willen verdwalen en geven er de voorkeur aan op de bonnefooi te gaan, zonder leidraad of gids. Maar hierdoor kunnen zich onaangename verassingen voordoen, bijvoorbeeld een industrie- of bedrijventerrein, autoweg of afgesloten spoorwegovergang. De meeste wandelaars willen weten waar ze aan toe zijn. Dat verklaart het succes van gemarkeerde routes.
Toch behoudt elke wandeling een verrassing en biedt onverwacht spanning. Met Zijderveld komen we plots uit op de reusachtige zandverstuiving Lange Duinen. Daar lijkt de route op te houden. Hoe nu verder? Zijderveld: „Nu zie je hoe het werkt: op een open terrein kun je geen markeringen aanbrengen, daar liggen alleen maar zandheuvels. Daarom loopt het pad eromheen.”
We volgen de route en stuiten op een interessante plek waar maar liefst vijf bos- en zandpaden samenkomen. Er staan markeringspalen die vol zijn betimmerd met routeaanduidingen, als een totempaal. Hier ontmoeten elkaar het Ruiterpad, Marskramerpad ofwel LAW 3, NS-wandeling en Trekvogelpad LAW 2. Vanaf hier hebben we aansluiting op internationale wandelpaden als Grote Routepaden, Grandes Randonnées, Fernwanderwege en, in Engeland, de Long Distance Footpaths. De hele wandelwereld ligt open.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten